175 o flynyddoedd ers ei ffurfio, gwnaeth Clwb Criced Casnewydd addewid i greu cyfleoedd go iawn i ferched yn y clwb. 5 mlynedd yn ddiweddarach bron, mae'r etifeddiaeth hon wedi arwain at chwaraewyr yn ennill capiau cenedlaethol, cyflwyno tlysau yn Lords a thimau o ferched ysgol brwd sydd wedi gwirioni ar griced.                    

Y gyfrinach y tu ôl i lwyddiant y clwb yw 'amgylchedd seiliedig ar barch ac ymddiriedaeth' yn ôl y Prif Hyfforddwr, Mike Knight, sydd, gyda chymorth ei efaill, Dave, wedi gosod nod personol iddo'i hun o roi cyfle i ferched a genethod Casnewydd wirioni ar ei hoff gamp.                            

Yn ôl yn 2009, teimlwyd bod pen blwydd Clwb Criced Casnewydd yn 175 oed yn gyfle delfrydol i lansio etifeddiaeth yn anelu at gynnig cyfleoedd i ferched yn y clwb, gyda chefnogaeth Grant Datblygu gan Chwaraeon Cymru. Cyn hynny, roedd y clwb wedi gwylio nifer bychan o enethod yn chwarae ochr yn ochr â'r bechgyn ar lefel iau, cyn gorfod rhoi'r gorau i'r gamp wrth iddynt droi'n un ar bymtheg oed, gan nad oedd gan y clwb dîm merched hŷn.                                           

"Roedden ni'n teimlo'n euog; doedd unman i'n merched ni fynd wrth iddyn nhw fynd yn hŷn. Ni oedd un o'r clybiau mwyaf yn y rhanbarth ac roedden ni'n gwybod bod rhaid i ni arwain drwy esiampl. Felly, roedd ein pen blwydd ni'n gyfle gwych i sefydlu etifeddiaeth yn anelu at roi sylw i'r mater pwysig iawn yma," dywedodd Mike.

Er bod yr ymgyrchoedd cyntaf i recriwtio merched yn siomedig o ran y niferoedd a oedd yn dod i chwarae, dal ati wnaeth Mike a'r tîm. Roedden nhw'n angerddol dros gael mwy o enethod i gymryd rhan ac yn fuan iawn fe welodd y clwb mai siarad gyda'r gynulleidfa darged, a meithrin eu hymddirieaeth a'u cefnogaeth nhw, fyddai'n arwain at nifer cynyddol o aelodau newydd wrth i'r gair fynd ar led.

Dywedodd Mike:

"Un peth wnaethon ni sylweddoli'n fuan iawn oedd os oedden ni'n cael pethau'n iawn, doedden ni ddim yn colli'r genethod ar ôl y sesiynau cyntaf. Roedden nhw'n aros ac yn awyddus ac yn frwd i ddod yn chwaraewyr criced. Wedyn roedden nhw'n dweud wrth eu ffrindiau ac roedd rhieni'n dweud wrth rieni eraill a dydyn ni ddim wedi stopio tyfu ers hynny."

Un athroniaeth allweddol yn y clwb yw trin y chwaraewyr benywaidd newydd yn gyfartal â'r bechgyn. Mae sesiynau hyfforddi penodol i enethod yn cael eu cynnal ond, yn aml iawn, gofynnir iddynt ddangos y sgiliau a'r technegau maent yn eu meistroli'n dda i'w cyfoedion gwrywaidd, ac i'r gwrthwyneb, gan feithrin parch at y naill a'r llall yn y clwb.

Hefyd, mae perffeithio'r cyflwyno yn y sesiynau hyfforddi wedi helpu Clwb Criced Casnewydd i weithio'n llwyddiannus gyda merched a genethod. Yn hytrach na chystadlu yn erbyn ymrwymiadau eraill y genethod ar gyda'r nosau a phenwythnosau, trefnir y sesiynau hyfforddi drwy sicrhau consensws y grŵp (gan gynnwys rhieni'r timau iau). Hefyd, mae'r hyfforddiant yn parhau dros fisoedd y gaeaf er mwyn cynnal diddordeb a chymhelliant.

Gyda mwy na 70 o chwaraewyr benywaidd yn dod i'r clwb yn rheolaidd yn awr, a sgwadiau llawn rhwng yr ystodau oedran D11 i D15, tîm merched hŷn llawn, tlysau niferus ar lefel genedlaethol a chynghrair (gan gynnwys 2 dîm wedi'u coroni'n bencampwyr y DU yn 2013), 19 o ferched yn ennill capiau'n chwarae dros Gymru a chryn dipyn o deitlau mewn cynghreiriau i ddynion yn bennaf, mae gan Glwb Criced Casnewydd ddyfodol disglair o'i flaen ym myd criced merched. Mae'r clwb wedi gweddnewid criced yn yr ardal, gan gynnig cyfleoedd cymunedol ac opsiynau cynnydd rhagorol.

Sut aethant ati i gyflawni hyn ...

Blaenoriaethu

Rhoddwyd blaenoriaeth i sefydlu adran i ferched a genethod yn y clwb o dan arweiniad prif hyfforddwr y clwb, gyda'r aelodau i gyd yn gefnogol. Pan nad oedd yr ymgyrch recriwtio'n llwyddiant ar y dechrau, sicrhaodd y clwb ei fod yn parhau â'i ffocws ar ei uchelgais, gan edrych ar ddulliau eraill o recriwtio.

Hefyd rhoddwyd pwyslais mawr ar sicrhau'r chwaraewyr benywaidd newydd bod y clwb wedi ymrwymo i'w cyfleoedd yn y dyfodol. Roeddent yr un mor bwysig ag unrhyw rai o'r chwaraewyr gwrywaidd ac fe wnaed yn siŵr eu bod yn ymwybodol o hyn o'r dechrau un.

Ymddiriedaeth a Pharch

Roedd yr athroniaeth ledled y clwb o drin y chwaraewyr benywaidd yn gyfartal ar bob lefel yn golygu bod yr aelodau newydd yn edrych ar Glwb Criced Casnewydd fel eu clwb hwy. Roedd rhannu sgiliau a thechnegau gyda chyfoedion gwrywaidd yn hwyluso parch rhwng y chwaraewyr i gyd.  

O ran yr aelodau iau, gwnaed ymdrech i feithrin perthnasoedd a chreu ymddiriedaeth gyda'r rheini. Fel menter newydd, roedd y clwb yn cynnal cyfarfodydd gyda'r grŵp hwn yn aml, gan sicrhau adborth a chonsensws, a arweiniodd hefyd at wirfoddolwyr newydd a mwy o aelodau wrth i dadau a brodyr ddechrau cymryd rhan hefyd.

Gweithgareddau Recriwtio

Cynhaliodd Clwb Criced Casnewydd nifer o fentrau i helpu i recriwtio aelodau benywaidd newydd i ddechrau. Roedd y rhain yn cynnwys; gwyliau criced iau blynyddol i ysgolion, dyddiau blasu i enethod yn unig a sesiynau hyfforddi wythnosol i enethod yn unig.

Cyfleoedd Cynaliadwy

Roedd gan y clwb gynllun datblygu 5 mlynedd clir, yn amlinellu'r cyfnodau twf wedi cyrraedd y cerrig milltir allweddol. Datblygwyd timau ieuenctid i ddechrau, i sicrhau cynnydd drwy'r cynghreiriau ym mhob grŵp oedran, gan fwydo chwaraewyr i dîm merched hŷn sy'n llwyddiannus iawn yn awr.    

Ategwyd yr ymarferion gan ddarpariaeth hyfforddi hefyd, oherwydd wrth i'r genethod fynd yn hŷn roeddent yn cael opsiwn i hyfforddi fel hyfforddwyr a chefnogi timau iau.